भाग्यको खेल होइन, कर्मको फल! कर्मको यो गोप्य नियम थाहा पाउनुहोस्।
(कारण र प्रभावको वास्तविक नियम बुझ्नुहोस्)
हामीमध्ये धेरैले कर्मलाई भाग्यसँग जोडेर हेर्छौं। कसैलाई केही नराम्रो हुँदा ‘यसको कर्म नै खराब’ भन्छौं भने, कोही सफल हुँदा ‘उसको भाग्य बलियो रहेछ’ भन्ने गर्छौं। तर के वास्तवमै कर्म भनेको पूर्वनिर्धारित भाग्य हो? के हाम्रो जीवनका घटनाहरू पहिले नै लेखिएका हुन्छन् र हामीसँग त्यसलाई बदल्ने कुनै शक्ति छैन?
आउनुहोस्, आज हामी यिनै प्रश्नहरूको जवाफ खोज्दै कर्मको वास्तविक अर्थ र कारण र प्रभावको नियमलाई गहिरोसँग बुझ्ने प्रयास गरौं। यो लेख पढिसकेपछि तपाईंले महसुस गर्नुहुनेछ कि कर्म निराशा होइन, बरु एउटा अवसर हो – आफ्नो जीवनको मालिक आफैँ बन्ने शक्ति।
कर्म के हो, भाग्य होइन?
धेरै मानिसहरू कर्मलाई ‘भाग्य’ वा ‘नियति’ को रूपमा बुझ्छन्, जहाँ सबै कुरा पहिले नै लेखिएको हुन्छ र त्यसलाई परिवर्तन गर्न सकिँदैन। तर, यो बुझाइ अपूरो र गलत छ। कर्म शब्दको शाब्दिक अर्थ नै ‘कार्य’ हो। यो हाम्रा कार्य, बोली र विचारहरूको समग्रता हो, जसको परिणाम स्वरूप हामीले आफ्नो वर्तमान र भविष्यका अनुभवहरू सिर्जना गर्छौं।
- कर्म स्वतन्त्र इच्छा (Free Will) को परिणाम हो: कर्म हाम्रो स्वतन्त्र इच्छाले गरिएका निर्णयहरूको फल हो। हामीसँग हरेक पल विकल्प हुन्छ: कसरी प्रतिक्रिया जनाउने, के बोल्ने, के सोच्ने र के गर्ने। यिनै छनोटहरू हाम्रो कर्मको आधार हुन्। हामीले जे रोज्छौं, त्यसले नै हाम्रो आउने बाटो तय गर्छ।
- भाग्य विगतका कर्महरूको प्रतिफल हो: त्यसो भए भाग्य के हो त? भाग्य भनेको विगतका कर्महरूको सञ्चित प्रभाव हो। यो पूर्वनिर्धारित छैन, बरु हामीले विगतमा गरेका कार्यहरूको वर्तमानमा देखिएको प्रतिबिम्ब हो। सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा, यसलाई हामीले वर्तमानका नयाँ र सचेत कर्महरूले परिवर्तन गर्न सक्छौं। हाम्रो ‘भाग्य’ विगतको ऐना मात्र हो, जसलाई आजका कर्मले पुछ्न र बदल्न सकिन्छ।
उदाहरण: मलाई याद छ, एकपटक मेरा एक मित्रले गुनासो गर्दै थिए, ‘मेरो भाग्य नै खराब छ, मैले जति मिहिनेत गरे पनि केही हुँदैन।’ उनको कुरा सुन्दा स्पष्ट थियो, उनी कर्मलाई बदल्न नसकिने नियति मानिरहेका थिए। तर जब उनले आफ्नो दृष्टिकोण, बानी र काम गर्ने तरिकामा सानो-सानो परिवर्तन ल्याए, उनको जीवनमा पनि सकारात्मक परिणामहरू देखिन थाले। यसले स्पष्ट पार्छ कि कर्म निष्क्रिय रूपमा भोग्ने कुरा होइन, सक्रिय रूपमा सिर्जना गर्ने विज्ञान हो।
कारण र प्रभावको वास्तविक नियम
कर्मको सिद्धान्तलाई बुझ्न हामीले ब्रह्माण्डको एउटा अटल नियम, ‘कारण र प्रभाव’ लाई बुझ्नैपर्छ। यो गुरुत्वाकर्षणको नियम जस्तै हो, जुन सबैमा, सबैतिर र सधैँ लागू हुन्छ। जसरी माथि फ्याँकेको वस्तु तल नै खस्छ, त्यसरी नै हामीले गरेको हरेक कर्मको परिणाम अनिवार्य रूपमा हामीसम्म फर्केर आउँछ।
१. नियत (Intention) को महत्त्व:
कर्मको नियममा हाम्रो नियतले सबैभन्दा ठूलो भूमिका खेल्छ। हामीले कुनै कार्य कुन भावना वा उद्देश्यले गर्छौं, त्यसले नै परिणामको प्रकृति निर्धारण गर्छ। उदाहरणका लागि, यदि तपाईंले निस्वार्थ सेवाभावले कसैलाई सहयोग गर्नुभयो भने, त्यसको सकारात्मक परिणाम मिल्छ। तर, यदि तपाईंले स्वार्थ वा देखाउनका लागि मात्र गर्नुभयो भने, परिणाम फरक हुन सक्छ। नियत शुद्ध भए कर्म पनि शुद्ध हुन्छ।
२. कार्य (Action) नै मूल आधार:
नियत जतिसुकै राम्रो भए पनि, यदि त्यो कार्यमा परिणत भएन भने परिणाम आउँदैन। हामीले के गर्छौं, त्यसले नै हाम्रो भविष्यको बाटो कोर्छ। मीठो फल खानका लागि मीठो फलकै बिउ रोप्नुपर्छ। यदि तपाईंले आँपको बिउ रोप्नुभयो भने, आँप नै फल्छ, काँडा होइन। यो सरल सत्य नै कर्मको आधार हो: जस्तो कर्म, त्यस्तै फल।
३. निरन्तरता र सञ्चय (Continuity & Accumulation):
कर्म एकपटकको घटना होइन, यो निरन्तर चल्ने प्रक्रिया हो। हामीले हरेक पल सानो वा ठूलो कर्म गरिरहेका हुन्छौं। पानीका थोपाहरू जम्मा भएर नदी बगेजस्तै, हाम्रा हरेक साना-साना कर्महरू सञ्चित हुँदै एक दिन ठूलो परिणामको रूपमा प्रकट हुन्छन्। त्यसैले, हरेक सानो कर्मप्रति पनि सजग रहनुपर्छ।
४. परिणाम अनिवार्य छ:
हरेक कर्मको परिणाम निश्चित छ, तर त्यो कहिले र कसरी आउँछ भन्ने फरक पर्न सक्छ। आज गरेको असल कर्मको फल भोलि नै नदेखिन सक्छ। कहिलेकाहीँ परिणाम आउन समय लाग्छ, कहिले अर्कै रूपमा प्रकट हुन्छ, तर त्यो अवश्य आउँछ। धैर्य र विश्वासका साथ असल कर्म गरिरहनुपर्छ, किनकि कुनै पनि कर्म व्यर्थ जाँदैन।
आफ्नो कर्म कसरी सुधार गर्ने?
जब हामीले कर्मलाई भाग्य होइन, कारण र प्रभावको नियमका रूपमा बुझ्छौं, तब हाम्रो जीवनको नियन्त्रण हाम्रै हातमा आउँछ। आफ्नो कर्म सुधार्न र सकारात्मक भविष्य निर्माण गर्न यी व्यावहारिक उपायहरू अपनाउनुहोस्:
- सचेत निर्णय लिनुहोस्: कुनै पनि कार्य गर्नुअघि एक क्षण सोच्नुहोस्: ‘के यो कार्यले मलाई र अरूलाई फाइदा पुऱ्याउँछ वा हानि?’ सचेत भएर गरिएका निर्णयले तपाईंलाई गलत कर्म गर्नबाट बचाउँछ।
- सकारात्मक नियत राख्नुहोस्: आफ्नो मनमा सधैँ अरूको भलो चिताउनुहोस्। तपाईंको नियत जति शुद्ध हुन्छ, कर्मको परिणाम पनि त्यति नै सकारात्मक हुन्छ। सकारात्मक सोच र नियतले सकारात्मक ऊर्जालाई आकर्षित गर्छ।
- निस्व
https://shorturl.fm/YvIPf